Χάρη στις συστηματικές καμπάνιες ενημέρωσης της Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρίας Κύπρου (ΔΑΕΚ) οι περισσότεροι έχουν ακούσει τον κανόνα ABCDE για τη διαφοροδιάγνωση των δυσπλαστικών σπίλων και του μελανώματος

Ο κανόνας αυτός βασίζεται στην παρακολούθηση της αλλαγής των σπίλων και τα γράμματα αυτά αντιστοιχούν στις εξής λέξεις:
• A για Asymmetry (ασυμμετρία),
• B για Border (όρια),
• C για Colour (χρώμα),
• D για Diameter (διάμετρος),
• E για Elevation (ανύψωση) ή Evolution (εξέλιξη)

Όταν δηλαδή ένας σπίλος (ελιά) γίνεται ασύμμετρος, αλλάζει χρώμα, μέγεθος, φαγουρίζει ή ματώνει τότε είναι κάτι που πρέπει να εξεταστεί από τον ειδικό για τον αποκλεισμό κακοήθειας.

Το μελάνωμα είναι ένας κακοήθης όγκος του δέρματος που προέρχεται από τα μελανοκύτταρα, που παράγουν τη μελανίνη του δέρματος. Αποτελεί τον πιο επικίνδυνο τύπο καρκίνου του δέρματος λόγω των συχνών μεταστάσεων που προκαλεί. Αν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα είναι πλήρως ιάσιμο.

Πέραν του μελανώματος υπάρχουν και άλλα είδη καρκίνου το δέρματος που είναι λιγότερο επικίνδυνοι όπως επίσης και καλοήθη ογκίδια του δέρματος που επίσης μπορούν να μεγαλώσουν προκαλώντας ανησυχία στον ασθενή. Για την καλύτερη διαφοροδιάγνωση των πιο πάνω καταστάσεων ο δερματολόγος πέραν της κλινικής εξέτασης (έλεγχο δηλαδή των ελιών με γυμνό μάτι) διαθέτει επίσης την δερματοσκόπηση.

 

  • Τί είναι η δερματοσκόπηση;

Η δερματοσκόπηση είναι μια μη επεμβατική, διαγνωστική τεχνική, η οποία χρησιμοποιεί τα πλεονεκτήματα του πολωμένου και μη πολωμένου φωτός για να επιτρέψει την παρατήρηση μορφολογικών ευρημάτων του δέρματος που δεν φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού.

Το δερματοσκόπιο θεωρείται το στηθοσκόπιο του δερματολόγου. Παρέχει σημαντικές πληροφορίες στη διαφορική διάγνωση των δερματικών βλαβών, να αναγνωριστούν δηλαδή οι βλάβες που είναι ύποπτες και χρήζουν βιοψίας. Η τακτική κλινική εξέταση του δέρματος σε συνδιασμό με τη δερματοσκόπηση έχει πλέον αυξήσει την ανίχνευση του μελανώματος σε πρώιμα στάδια και συνεπώς μείωση της πιθανότητας μεταστάσεων.  Ταυτόχρονα έχει μειώσει τις περιττές χειρουργικές επεμβάσεις καλοήθων δερματικών μορφωμάτων.

Φωτογραφία: Δερματοσκοπικές φωτογραφίες διαφόρων μελαγχρωματικών σπίλων και καρκίνου το δέρματος

Εκτός από το δερματοσκόπιο χειρός υπάρχει επίσης η δυνατότητα της χαρτογράφησης σπίλων, που αποτελεί μια δερματοσκοπική εξέταση με τη βοήθεια ενός ειδικού υπολογιστή. Οι σπίλοι αναλύονται και αποθηκεύονται στον υπολογιστή ούτως ώστε να μπορούμε να συγκρίνουμε την οποιαδήποτε αλλαγή τους στο μέλλον. Ταυτόχρονα η ανάλυση των σπίλων με το λογισμικό του υπολογιστή παρέχει στο δερματολόγο επιπρόσθετες πληροφορίες που συνηγορούν υπέρ ή κατά της αφαίρεσης της βλάβης. Φυσικά η αξιολόγηση του αποτελέσματος του ηλεκτρονικού δερματοσκοπίου επαφείεται στην εμπειρία του ειδικού δερματολόγου.

  • Πόσο συχνά πρέπει να γίνεται η δερματοσκόπηση;

Υπο κανονικές συνθήκες πρέπει να γίνεται ένας δερματολογικός έλεγχος συμπεριλαμβανομένης και της δερματοσκόπησης κάθε 2 χρόνια. Σε περιπτώσεις πολλαπλών σπίλων (περισσότερους από 50), σε ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό μελανώματος τότε ο δερματολόγος ενημερώνει ανάλογα με την περίπτωση του ασθενούς για τη συχνότητα που πρέπει να γίνονται οι εξετάσεις.

 

Πότε είναι καλύτερα να γίνεται η δερματοσκόπηση;

Η δερματοσκόπηση γίνεται καλύτερα πριν την έντονη έκθεση στον καλοκαιρινό ήλιο, δηλαδή τον χειμώνα ή την άνοιξη για να μπορεί ο δερματολόγος να αξιολογήσει καλύτερα τους σπίλους.

Ποιοι ασθενείς κινδυνεύουν περισσότερο από καρκίνο του δέρματος και μελάνωμα;

  1. Ατομα με ανοιχτόχρωμα μαλλιά και μάτια ή φακίδες αλλά και άτομα με σπίλους σε ηλιοεκτεθειμένες περιοχές έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνων του δέρματος.
  2. Άτομα με ιστορικό σοβαρών ηλιακών εγκαυμάτων ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία.
  3. Άτομα με πολλαπλούς σπίλους ή άτομα που τους έχει ήδη αφαιρεθεί κάποιος δυσπλαστικός σπίλος ή μελάνωμα. Σε αυξημένο κίνδυνο βρίσκονται άτομα στα οποία συγγενείς πρώτου βαθμού είχαν καρκίνο του δέρματος.
  4. Άτομα που παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (κυκλοσπορίνη, μεθοτρεξάτη, αζαθειοπρίνη)
  5. Τέλος άτομα που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους (οικοδόμοι, ψαράδες) ή που περνούν αρκετό ελέυθερο χρόνο στον ήλιο (αθλητές, ορειβάτες, κολυμβητές, ιστιοπλόοι).

Συμπερασματικά η τακτική εξέταση του δέρματος συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος και του καρκίνου του δέρματος, ενώ η δερματοσκόπηση αποτελεί μια σημαντική διαγνωστική τεχνική για τον αποκλεισμό του.

 

Δρ. Χρίστος Παλλούρας

Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος

Ειδικευθείς στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία Ιένας και Κολωνίας, Γερμανία